Ο δρόμος της Αρετής αντί για το δρόμο της Υποταγής
Τέσσερα πρώτα βήματα για το σήμερα
του Θωμά Παπαλιάγκα, δικηγόρου
Μετά από επτά χρόνια κρίσης ή, για την ακρίβεια, οκτώ χρόνια μετά τη χρεοκοπία της χώρας μας, οι πολίτες της εξακολουθούν να κοιτούν άναυδοι, σαν σε παραζάλη, τι συμβαίνει γύρω τους. Μέχρι σήμερα δεν έχει στα μάτια της πλειοψηφίας του λαού ακόμη ολοκληρωθεί το πρώτο και αναγκαίο βήμα για την επίλυση οποιουδήποτε, ακόμη και του απλούστερου, προβλήματος: η συνειδητοποίηση του προβλήματος και η σκιαγράφηση των αιτιών του. Σήμερα λοιπόν πολύ μεγάλο μέρος των Ελλήνων πιστεύει ότι, αν η χώρα μας βγει από τα Μνημόνια, θα επιστρέψει στην παλιά καλή ζωή του.
Περιττεύει βεβαίως η επισήμανση ότι η κρίση δεν είναι μόνο – και πάντως όχι πρώτα – οικονομική. Είναι κρίση αξιών, κρίση κοινωνική, κρίση πολιτική και έπειτα κρίση οικονομική. Και τούτο αποτυπώνεται γλαφυρά στο – υπό άλλες συνθήκες αξιοπερίεργο – γεγονός ότι το πολιτικό σύστημα δεν έχει κατορθώσει να απαντήσει επί της ουσίας για τις αιτίες της χρεοκοπίας και της κρίσης. Περνά στο σύνολό του το μήνυμα στους πολίτες ότι η αιτία όλων των δεινών τους είναι τα Μνημόνια (τέσσερα μέχρι σήμερα και βλέπουμε…) και όχι η χρεοκοπία του κράτους, η οποία έφερε ως συνέπεια τα Μνημόνια.
Έξι χρόνια μετά το πρώτο Μνημόνιο και ακόμη η χώρα μας δεν έχει αποκτήσει ολοκληρωμένο σχέδιο εξόδου από την κρίση. Όλα τα σημερινά πολιτικά κόμματα κατηγορούν τους άλλους ως λαϊκιστές, ενώ κανείς τελικώς δεν έχει διατυπώσει ολοκληρωμένη πρόταση. Όλοι βαυκαλίζονται ότι είναι “μεταρρυθμιστές”, ενώ οι προτάσεις τους φτάνουν το πολύ-πολύ μέχρι σποραδικές μικροδιευθετήσεις, που δεν έχουν καμία σχέση με βαθιές τομές.
Η γενιά που καλείται να πληρώσει το λογαριασμό της κρίσης παίρνει θέσεις στο προσκήνιο. Βέβαιο είναι ότι μέσα από το βούρκο της κρίσης θα αναδυθούν νέες πολιτικές δυνάμεις, οι οποίες όμως θα πρέπει να προέρχονται και να εκπορεύονται από τους πολίτες και όχι από πεφωτισμένες ηγεσίες, να είναι αυθεντικά λαϊκές – και όχι λαϊκίστικες – και να εκφράζουν το μεγάλο αίτημα της ανατροπής του σημερινού πολιτικού συστήματος και της αναδημιουργίας της χώρας από τα συντρίμμια της. Και οπωσδήποτε θα πρέπει να εκφράσουν το νέο όραμα για το μέλλον της χώρας και των ανθρώπων της, θα αποδεικνύουν ότι έχουν στρατηγική αντίληψη για τα πράγματα και πρόταση για το παραγωγικό μοντέλο.
Στη λογική αυτή προτείνονται μερικά άμεσα αλλά και τολμηρά βήματα, που θα μπορέσουν να δώσουν γρήγορα ανάσες στην κλινικά νεκρή οικονομία και την ασφυκτιούσα κοινωνία μας. Ενδεικτικώς:
α) Να ανακτήσει την αξιοπιστία της η ελληνική πολιτεία και να δημιουργήσει ασφαλές και ελκυστικό επενδυτικό περιβάλλον, με σταθερό φορολογικό σύστημα και κίνητρα για επενδύσεις. Ως άμεσο πρώτο άμεσο βήμα να μη διστάσει τάχιστα να παραχωρήσει προς χρήση (χωρίς καν να πουλήσει) για ορισμένο χρόνο (π.χ. είκοσι ή τριάντα έτη) όσο το δυνατόν περισσότερα από τα λεγόμενα “φιλέτα” της κρατικής περιουσίας. Και να τα παραχωρήσει ακόμη και χωρίς αντάλλαγμα αλλά με αντίστοιχες εγγυήσεις, υπό την αυστηρή προϋπόθεση ότι κάθε επένδυση θα προσφέρει σταθερά συγκεκριμένο αριθμό καλών θέσεων εργασίας. Αυτή αποτελεί εφαρμόσιμη εναλλακτική πρόταση απέναντι στη νέα μορφή υποταγής, το νέο ΤΑΙΠΕΔ, στο οποίο έχει παραχωρηθεί μόλις την περασμένη Κυριακή (με το “Τέταρτο Μνημόνιο”) ως εγγύηση το σύνολο της κρατικής περιουσίας, ουσιαστικά χωρίς κανέναν έλεγχο της Ελλάδας.
β) Να δημιουργήσει ξανά τη μεσαία τάξη των ελεύθερων επαγγελματιών, επιχειρηματιών και αγροτών. Ως άμεσο πρώτο βήμα να δοθεί νομοθετικά η δυνατότητα για δεύτερη ευκαιρία σε όσους επαγγελματίες ή επιχειρηματίες χρεοκόπησαν ή έκλεισαν τις επιχειρήσεις τους. Και αυτό όχι με τη λογική της ελεημοσύνης μόνο μέσω της μερικής διαγραφής των χρεών τους, αλλά με τη λογική της επανένταξής τους στην αγορά με την επαναλειτουργία των επιχειρήσεών τους, ακόμη και υπό ειδικό καθεστώς επιτήρησης ή διαχείρισης. Έτσι, και οι επιχειρήσεις θα λειτουργούν και οι επιχειρηματίες θα επιβιώσουν αλλά και θα αποπληρώσουν μέρος των χρεών τους.
γ) Να στοχεύσει στην αναδημιουργία του κράτους και των δομών του. Ως άμεσο πρώτο βήμα να νομοθετηθεί η υποχρέωση σε όλους τους φορείς του δημοσίου, ΟΤΑ, ΔΕΚΟ κλπ. να κλείνουν ισοσκελισμένους ισολογισμούς και η μετατροπή των ΔΟΥ και του ΣΔΟΕ σε ανεξάρτητη αρχή. Επόμενα βήματα να μετασχηματιστούν τα Υπουργεία σε μικρά ευέλικτα στρατηγεία με επιτελικές μόνο αρμοδιότητες, να αποκεντρωθούν όλες οι υπηρεσίες τους στις Περιφέρειες, να μετατραπούν τα ΚΕΠ σε υπηρεσίες μίας στάσης με ευρύτατες αρμοδιότητες, να αυξηθούν οι κανόνες διαφάνειας με επέκταση της “Διαύγειας”, να καθιερωθεί πραγματική και ουσιαστική αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων κ.ά..
δ) Να γίνουν θεσμικές αλλαγές τόσο στον εκλογικό νόμο με μικρότερες εκλογικές περιφέρειες, το πολύ μέχρι τριεδρικές, όσο και σε συνταγματικό επίπεδο στην κατεύθυνση της πραγματικής διάκρισης μεταξύ νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας, τη θέσπιση Άνω Βουλής, η οποία θα ελέγχει τη νομιμότητα και τη σκοπιμότητα των νόμων που ψηφίζει η Βουλή, την πρόβλεψη υποχρέωσης για ισολογισμένους προϋπολογισμούς του κράτους και των νομικών προσώπων του κ.ά.
Οι λογικές αναδιανομής ανύπαρκτου πλούτου ή της αφαίμαξης και των τελευταίων χρημάτων που έχουν απομείνει είναι αδιέξοδες και προσφέρονται μόνο για επικοινωνιακή διαχείριση του προαναγγελθέντος θανάτου της χώρας μας. Διότι πρέπει να γίνει απολύτως σαφές ότι ο δρόμος για την έξοδο από την κρίση περνά μόνο μέσα από την παραγωγή καινούργιου πλούτου. Και ο μετασχηματισμός της χώρας μας σε σύγχρονο κράτος από το μετασχηματισμό πρώτα εμάς των ιδίων σε σύγχρονους πολίτες.